‘AI? Wellicht kunnen we beter spreken over Aanvullende Intelligentie’
Een voorbeeld van zo’n faalpatroon is ‘De lege plek aan tafel’ en dat verwijst naar situaties waarin belangrijke partijen niet betrokken zijn bij de voorbereiding en/of uitvoering van een project. De kans dat zij gaan dwarsliggen is aanzienlijk. Of ‘De junk’, het faalpatroon dat verwijst naar partijen die soms doorgaan met iets terwijl ze allang weten dat het niets wordt. En vraag je waarom ze zo lang doorgingen met hun project, dan krijg je antwoorden als ‘We hadden nog budget’, of ‘We hebben er al zo veel in geïnvesteerd’. Niet de beste redenen om ergens aan vast te houden. We doen ons zelf en elkaar dus het meeste plezier door ons FQ, faalintelligentiequotiënt’ te vergroten. Creëer een veilige omgeving voor proberen en leren, sta open voor het onverwachte, leer van de mislukkingen en gebruik en deel de lessen. Daarmee stimuleren we mensen en organisaties om kansen te willen zien en benutten. En dan hebben we niet alleen faalkosten, maar ook faalopbrengsten.
Ik wens de lezer veel succes, maar ook zo nu en dan een briljante mislukking!”
“We zien en weten het allemaal: de wereld is complex en verandert in een hoog tempo. Toch proberen we zo veel mogelijk de controle over ons leven en werk te behouden. De vraag is of we daarmee niet alleen ongewenste zaken proberen te vermijden maar ons ook afsluiten voor plezierige verrassingen. Maar belangrijker nog: vaak kunnen we helemaal niet alles controleren of beheersen en moeten we leren navigeren door ons bestaan. Bij vrijwel alles wat we doen, hebben we geen garantie hoe het afloopt en moeten we dingen proberen met de kans dat we niet krijgen wat we hadden verwacht of gehoopt.
Wat betekent dit? In elk geval moeten we niet bij de pakken neerzitten en ook niet zo veel mogelijk risico’s vermijden door maar niets te doen. Als je niets doet, mislukt niets, maar is je hele leven een mislukking… Natuurlijk zijn er momenten waarop je beter geen risico’s neemt. Wanneer een piloot mij door de intercom vrolijk komt vertellen dat hij/zij vandaag in een experimentele stemming verkeert, stap ik waarschijnlijk ook liever uit het vliegtuig (tenzij dat inmiddels al is opgestegen, natuurlijk). Liever geen risico’s nemen wanneer het niet nodig is en de consequenties groot kunnen zijn. Aan de andere kant moeten ook binnen een luchtvaartorganisatie dingen mis kunnen gaan. Wanneer een marketingcampagne van zo’n bedrijf flopt, is dat jammer, maar ook niet meer dan dat. Zolang je iets probeert waar de wereld wat aan heeft, je doet je best, je neemt niet te veel risico en je leert ervan, dan is je mislukking niet zomaar een mislukking, maar een briljante mislukking. Dat is een stap vooruit en niet achteruit en het is iets om trots op te zijn en een ander voor te waarderen!
Faalintelligentie in een complexe, dynamische wereld
Angst is nooit productief
Als je mensen vraagt waar ze bang voor zijn, dan krijg je een lijstje van zaken als ziekte, spinnen, dood en ook falen. Waarom zijn we zo bang voor mislukkingen? In de eerste plaats proberen we iets omdat we blij worden van het mogelijke resultaat. Wanneer het lukt om een lekkere cake te bakken, kunnen we er daarna van genieten of deze delen met anderen. Als dat niet lukt, dan balen we natuurlijk. Maar er is nog een ander niveau van angst, meer existentieel: wat gebeurt er met mij, wat vindt men van mij, wanneer het niet lukt? Tel ik dan niet meer mee, maken ze me belachelijk, gaat dit consequenties hebben voor mijn carrière, etc.? Deze angst werkt vaak verlammend. Soms helpt angst ons, bijvoorbeeld wanneer we een leeuw tegenkomen en ons lichaam (indien het niet verstijft) ons extra kracht geeft om weg te rennen. Je verliest uiteindelijk natuurlijk toch, maar je hebt wel langer lol… Maar angst op het werk, thuis, op school of de sportclub is nooit productief. Het geeft ons een slecht gevoel, we doen dingen niet die de moeite waard waren geweest om te proberen en we proberen het resultaat zo snel mogelijk te vergeten. En dan leren we dus ook niets.
Ieder mens heeft het (mensen)recht op proberen, (briljant) mislukken en leren van het resultaat. Maar hoe kun je het beste leren van mislukkingen? Daarvoor is het goed om te kijken naar de begrippen intelligentie en leren. Wat is de kern van intelligentie? Tegenwoordig gaat het veel over AI, ofwel Artificiële Intelligentie. Ik vind het idee van kunstmatige intelligentie niet aantrekkelijk. Wellicht kunnen we beter spreken over Aanvullende Intelligentie, zodat we een gezonde discussie kunnen hebben over de verhouding tussen mens en machine. Hoe dan ook, de intelligentie komt neer op patroonherkenning. De computer (of de mens) herkent een patroon in informatie, zoals getallen, beelden, situaties, etc. en weet dan op basis van een eerdere confrontatie met dat patroon wat de conclusie of het handelingsperspectief is. De computer kent het patroon en de bijbehorende actie en past deze toe wanneer dit patroon herkend wordt in een andere situatie. Wij mensen doen dat ook. Wanneer ik ’s avonds thuiskom, zie ik daar vaak iets bewegen en dat patroon herken ik, want dat is mijn eigen echtgenote. Op basis van patroonherkenning weet ik wat ik moet doen en daarmee vergroot ik de kans op een leuke avond. Leren betekent niets anders dan met nieuwe patronen en bijbehorende conclusies worden geconfronteerd en deze later weer kunnen herkennen.
Patroonherkenning
Waarom deze aandacht voor patroonherkenning? Na analyse van vele honderden mislukkingen hebben we 16 universele redenen voor mislukkingen gevonden. In alle door ons onderzochte mislukkingen komen één of meerdere van die patronen voor. Wanneer je al die patronen paraat hebt, kun je daar veel mee. Zo kun je voordat je aan iets begint al onderzoeken of er patronen zijn die een rol zouden kunnen spelen in de activiteit. En daar kun je dan actie op ondernemen. Dat noemen we ‘Forward Failing’, ofwel vooruit falen. Je leert van de mislukking voordat die heeft plaatsgevonden. Eigenlijk de meest prettige manier van mislukken en leren. Zeer aan te raden om toe te passen wanneer je met iets nieuws, zoals een project, begint. Je kunt de patronen ook gebruiken terwijl je ergens mee bezig bent of achteraf, om de lessen te trekken die je later kunt delen of zelf hergebruiken.
